COPD

COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases) is de verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Beide zijn aandoeningen aan
de luchtwegen, die het ademen lastig maken.

Bronchitis is een aandoening (ontsteking) van het slijmvlies in de luchtwegen. Mensen met bronchitis hoesten veel en geven daarbij slijm op. Sommige patiënten hebben naast deze klachten ook last van kortademigheid of een piepende ademhaling. Bronchitis wordt chronisch als de klachten langer dan zo’n drie maanden aanwezig zijn.

Bij emfyseem zijn de longen minder rekbaar geworden. Daardoor is iemand met emfyseem voortdurend kortademig en bij geringe inspanning  vaak al benauwd. Het stevige bindweefsel van de longblaasjes wordt door een bepaald enzym afgebroken en de longblaasjes worden slappe zakjes. Bij hard hoesten is het mogelijk dat de longen dichtklappen omdat ze alle stevigheid zijn verloren. COPD is een progressieve aandoening, dat wil zeggen de ziekte toeneemt met de jaren en onomkeerbaar is.

Omdat het uitademen belemmerd wordt, treedt er verandering op in de ademhalingsbeweging. Bij mensen met COPD is er vaak sprake van een
inademingsstand van de borstkas. De inademingsstand is een voorovergebogen houding waarbij de schouders verder naar voren staan dan normaal. Verder is de stand van de longen net zoals deze zou zijn wanneer men volledig inademt. Deze stand wordt door de patiënt aangenomen omdat dit het ademen vergemakkelijkt. Hierdoor neemt op termijn de elasticiteit van de longen af.
Door de verandering in de ademhaling moeten de ademhalingsspieren veel harder werken. Bij gezonde mensen bedraagt het aandeel van de ademhalingsspieren in de totale zuurstofconsumptie niet meer dan 5%. Bij ernstige COPD patiënten kan dit oplopen tot 40%.

COPD is in te delen in licht, matig ernstig en zeer ernstig. Een indeling hiervoor die wereldwijd veel gebruikt wordt is de GOLD indeling
die gebaseerd is op longfunctie-onderzoek. Dit onderzoek geeft aan hoe goed de luchtwegen en de longen (nog) werken. Een belangrijke maat is de maximale hoeveelheid lucht die u in één seconde kunt uitblazen. Dit heet de FEV1 en zegt iets over de vernauwing van uw luchtwegen. De GOLD indeling vergelijkt deze uitslag met de gemiddelde uitslag van een gezond persoon van dezelfde leeftijd en geslacht (de voorspelde waarde).

De GOLD indeling ziet er als volgt uit

  • GOLD I – licht COPD: de maximale hoeveelheid uitgeademde lucht is meer dan 80% van de voorspelde waarde.
  • GOLD II – matig COPD: de maximale hoeveelheid uitgeademde lucht ligt tussen de 50% en 80% van de voorspelde waarde.
  • GOLD III – ernstig COPD: de maximale hoeveelheid uitgeademde lucht ligt tussen de 30% en 50% van de voorspelde waarde.
  • GOLD IV– zeer ernstig COPD: de maximale hoeveelheid uitgeademde lucht is 30% of minder van de voorspelde waarde.

Oorzaken en ontstaanswijze
Bij COPD zijn de longen chronisch ontstoken. Chronisch betekent dat het blijvend is. Meestal is roken de oorzaak van COPD. Maar het kan ook komen door een erfelijke ziekte of moeilijk te behandelen astma. De meeste mensen krijgen pas na hun veertigste COPD. Meestal is roken de oorzaak. Roken of meeroken beschadigt de longen ernstig. Daardoor kunnen longziekten zich gemakkelijker ontwikkelen. Ongeveer één op de vijf mensen met COPD heeft nooit gerookt. Bij hen heeft COPD een andere oorzaak, zoals:

  • astma, longontsteking en andere longziekten
  • erfelijke ziekten
  • schadelijke stoffen, zoals houtstof, lijm en verfdampen

  • luchtvervuiling, bijvoorbeeld door fijnstof

Doordat steeds meer mensen zijn gaan roken, neemt het aantal mensen met COPD sterk toe. Meer mannen dan vrouwen hebben COPD, maar omdat
vrouwen de afgelopen 20 jaar steeds meer zijn gaan roken, neemt nu ook het aantal vrouwen met COPD sterk toe.

Gevolgen van het rookgedrag blijven vaak jarenlang onzichtbaar. Als u een hand brandt of uw hoofd ergens tegenaan stoot, voelt u direct pijn. Maar COPD en andere gezondheidsschade door roken is meestal pas op lange termijn merkbaar. Bij COPD zijn uw longen onherstelbaar beschadigd. Stoppen met roken voorkomt dat zij nog meer schade oplopen en dat klachten verergeren.

Klachten en verschijnselen
In het begin zijn de klachten van kortademigheid er alleen bij zware lichamelijke inspanning zoals hardlopen, tegen de wind in fietsen of zwaar lichamelijk werk. Na verloop van tijd ontstaan ze geleidelijk ook bij bijvoorbeeld traplopen of stevig wandelen. Kortademigheid kan ook optreden bij activiteiten als wassen, aankleden, eten en soms zelfs in rust. Mensen met ernstiger COPD worden vaker en heviger kortademig en vermoeid. Bij ernstig COPD moet het hart flink werken om het lichaam van zuurstof te voorzien. Soms wordt dat te zwaar voor het hart. Dan kan iemand vocht achter de longen krijgen en in de onderbenen. Dit leidt tot meer kortademigheid en ’s nachts vaker plassen. De klachten zijn niet altijd even erg: de meeste mensen hebben goede en slechte dagen. Daarnaast hebben veel mensen met COPD ’s nachts en ’s ochtends meer last dan op de rest van de dag.

Behandeling
COPD is een chronische en progressieve longaandoening en is (nog) niet te genezen. Toch zijn er diverse behandelingen mogelijk, die de ziekte beheersbaar houden, snelle achteruitgang voorkomen en de kwaliteit van leven kunnen verbeteren.

Naast medicatie, voeding en een gezonde leefstijl speelt fysiotherapie een belangrijke rol.
Bewegen is gezond. Juist voor mensen met COPD. Door lichaamsbeweging verbetert uw uithoudingsvermogen, worden uw ademhalingsspieren sterker
en wordt u minder benauwd.
Door conditieverbetering raakt u minder snel vermoeid. Ook herstelt u meestal sneller na een verkoudheid of griep. Te weinig bewegen is
slecht, zeker ook voor iemand met COPD. Wordt u benauwd als u bijvoorbeeld de trap oploopt of met klusjes in huis bezig bent? En hebt u last van hoestbuien? Dan hebt u misschien de neiging om lichamelijke inspanning te vermijden in de hoop dat u minder snel kortademig wordt. Maar als u weinig in beweging bent, krijgt u juist meer klachten. Van veel stilzitten wordt u namelijk minder fit, waardoor u meer energie nodig zult hebben voor dagelijkse dingen. Als alledaagse bewegingen al een hele opgave worden, komt u helemaal niet meer toe aan extra bewegen. Daardoor is de kans groot dat u in een neerwaartse spiraal terechtkomt: meer benauwdheid, minder bewegen en nóg minder kunnen doen. Deze spiraal kunt u doorbreken door regelmatig te bewegen. Bewegen geeft lucht.

Het is aan te raden om met uw arts te bespreken welke mogelijkheden u heeft om sportief te bewegen en inspannende activiteiten te doen.
De fysiotherapeut kan u vervolgens begeleiden in de opbouw van uw conditie.

Bij Fysio Team Texel is Ingeborg Wijbrands gespecialiseerd in het behandelen en begeleiden van mensen met longaandoeningen. Na verwijzing
door uw longarts, huisarts of praktijkondersteuner wordt aan de hand van een intakegesprek en een aantal fysieke inspanningstesten, in samenspraak met u een persoonlijk trainingsschema opgesteld. Naast individuele begeleiding is het bij Fysio Team Texel ook mogelijk om deel te nemen aan een van de de COPD beweeggroepen. Dit zijn kleine groepjes van maximaal 6 personen,  waarin u onder begeleiding van de fysiotherapeut werkt aan uw persoonlijke behandeldoelen.

De kosten voor zowel individuele behandeling of  deelname aan de COPD beweeggroepen worden vaak, afhankelijk van de ernst van uw aandoening,
in zijn geheel of gedeeltelijk, vergoed vanuit uw basisverzekering. Voor meer info en vragen kunt u terecht bij Ingeborg Wijbrands.

    Ingeborg Wijbrands, gespecialiseerd in revalidatie bij COPD